Oksijen nedir, nasıl elde edilir?
Oksijen canlıların yaşamı için hayati önem taşır. "Oksijenli" Solunum için gerekli olup organik maddelerin yükseltgenmesinde, kömür, gaz, odun gibi maddelerin yanmasında yoğun şekilde tüketilir. Atmosferde %21 oranında oksijen bulunmaktadır. Oksijenin kaynağını fotosentez sonucunda ortaya çıkan serbest oksijen oluşturur. Atmosferde, hacim olarak %99, ağırlıkça %20,9 oksijen ihtiva eder.
| OKSİJEN: |
Genel Özellikleri: Oksijen canlıların yaşamı için hayati önem taşır. "Oksijenli" solunum için gerekli olup organik maddelerin yükseltgenmesinde, kömür, gaz, odun gibi maddelerin yanmasında yoğun şekilde tüketilir. Atmosferde %21 oranında oksijen bulunmaktadır. Oksijenin kaynağını fotosentez sonucunda ortaya çıkan serbest oksijen oluşturur. Atmosferde, hacim olarak %99, ağırlıkça %20,9 oksijen ihtiva eder. Su, ağırlıkça %88,8 oksijen bulundurur. Yer kabuğunun ise %50´sini teşkil eder. Oksijen, serbest halde, havada, suda, çözünmüş olarak ve toprak içinde en çok nitrat, fosfat ve karbonat halinde yer kabuğunun içerisinde bulunmaktadır. Atom numarası 8, atom ağırlığı 16, simgesi de O dur. Bir ametaldir. Periyodik cetvelde 6A grubunda 2. periyotta bulunur.
Oksijenin elde edilişi:
1.Suyun elektrolizinden yararlanılarak elde edilir. Az miktarda baz veya asit ilave edilmiş saf su elektrolizedilirse, anotta, saf oksijen elde edilir.
2.Laboratuar da, potasyum kloratın, mangandioksit ile tepkimesinden elde edilir.
3.Potasyum permanganat ile hidrojen peroksit, asitli ortamda oksijen verir.
4.Endüstride, havadan elde edilir. Sıvı havanın fraksiyonlu destilasyonunda önce azot buharlaşır, geriye %99,5 saflıkta oksijen kalır. |
|
|
|
Yine endüstride, çok saf oksijen, baryum peroksit´in 800 °C ye kadar ısıtılmasında elde edilir.
Oksijen kimyada O sembolü ile gösterilir. Atom numarası 8 olan oksijenin doğada kütle numaraları toplamı (15.9999, yaklaşık=) 16´dır (%99,76), 17 (%4) ve 18 (%0,20) olan üç izotopu vardır. Oksijenin atom ağırlığı 16 olarak kabul edilir.
Kütle numaraları 14, 15 ve 19 olan izotopları radyoaktiftir. Fakat bu radyoaktiflerin ömrü oldukça kısadır. Oksijenin çekirdeğinde 8 protonbulunmaktadır. Kimyasal tepkimelerin hemen hemen hepsinde iki elektron alarak eksi hale geçer. Oksijen normal sıcaklıkta pasiftir; yüksek sıcaklıkta aktiftir.
Oksijenin sudaki çözünürlüğü 0 °C´de 14,6 mg/L´dir. Oksijenin kritik sıcaklığı –118,8 °C´dır. Oksijen, bu sıcaklığın üzerinde sıvılaşamaz
Yani sadece basınç ile sıvılaştırılmaz. Oksijenin kritik basıncı 49,7 atmosferdir. Bir atmosfer basınçtaki ergime noktası –218,8 °C ve
kaynama noktası –183 °C dır. Belirli bir miktardaki oksijen, katı ve sıvı hallerinin her ikisinde de açık mavi ve şeffaftır. Sıvı oksijen,
kuvvetli bir magnetiktir. Şayet sıvı oksijenin bir atmosfer basıncındaki bir hacmi, normal şartlar altında (760 mm Hg ve 20 °C)
buharlaştırılırsa, buharın hacmi sıvı hacminin 860 misli olur. Katı oksijenin yoğunluğu –252,5 °C de 1,426 g/cm³´tür. Metallerin çok azı,
sıvı halde iken oksijen absorblar (emerler). Absorblanan bu oksijen metal katılaşırken tekrar metali terk eder.
KULLANIM ALANLARI
Sanayide bir çok alanda kullanıldığı halde konumuz bu olmadığı için,biz ilgilendiğiniz bölümleri yazacağız.
Evrensel ve atık su tasfiyesinde ;
Oksijenden Ozon üretiminde ;
İçme suyunun, havuz sularının ve gölet sularının temizlenmesinde ;
Kimyasal oksitleme proseslerinde ;
Tıpta ;akciğer enfeksiyonlarında , anestezide ;
Balık üretme çiftliklerinde sudaki oksijenin zenginleştirilmesinde kullanılır |
|
|
